zoukankan      html  css  js  c++  java
  • Mobius反演与积性函数前缀和演学习笔记 BZOJ 4176 Lucas的数论 SDOI 2015 约数个数和

    下文中所有讨论都在数论函数范围内开展.

    数论函数指的是定义域为正整数域, 且值域为复数域的函数.

    数论意义下的和式处理技巧

    1. 因子

      [sum_{d | n} a_d = sum_{d | n} a_{frac n d} ]

    2. 双重因子

    [sum_{k | n} sum_{j | k} a_{k, j} = sum_{k | n} sum_{j | frac n k} a_{jk, k} ]

    [sum_{n | k} sum_{k | j} a_{k, j} = sum_{n | k} sum_{j | frac k n} a_{nj, k} ]

    1. 遍历 + 因子

    [sum_{k = 1}^n sum_{d | k} a_d = sum_{d | n} a_d imes lfloor frac n d floor ]

    1. (mu)函数相关((mu)函数后面会讲到, 这里先放公式)

    [[n = 1] = sum_{d | n} mu(d) ]

    莫比乌斯反演

    引入

    现给定一个函数

    [F(n) = sum_{d | n} f(d) ]

    根据(F)的定义, 我们有

    [F(1) = f(1) \ F(2) = f(1) + f(2) \ F(3) = f(1) + f(3) \ F(4) = f(1) + f(2) + f(4) \ F(5) = f(1) + f(5) \ F(6) = f(1) + f(2) + f(3) + f(6) \ vdots ]

    假设我们已知所有(F)值, 考虑如何倒推出(f)值:

    [f(1) = F(1) \ f(2) = F(2) - F(1) \ f(3) = F(3) - F(1) \ f(4) = F(4) - F(2) \ f(5) = F(5) - F(1) \ f(6) = F(6) - F(3) - F(2) + F(1) \ vdots ]

    倒推的过程是否有什么通法呢?

    实际上是有的, 这里就用到了Mobius反演:

    [F(n) = sum_{d | n} f(d) Leftrightarrow f(n) = sum_{d | n} mu(frac n d) F(d) ]

    Mobius函数

    我们注意到, 这个式子中出现了函数(mu). (mu(d))为Mobius函数, 其定义如下:

    [[n = 1] = sum_{d | n} mu(d) ]

    我们尝试列举出(mu)的前几个值

    (n) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
    (mu (n)) 1 -1 -1 0 -1 1 -1 0 0 1 -1 0

    Mobius反演的证明

    回到那个公式, 考虑怎么定理证明:

    首先证明怎么在已知左边等式的情况下得到右边等式:

    [egin{aligned} sum_{d | n} mu(d) F(frac n d) &= sum_{d | n} mu(frac n d) sum_{k | d} f(k) & 左边等式中F的定义 \ &= sum_{d | n} f(d) sum_{k | frac n d} mu(frac n {dk}) & 数论意义下的常见和式变换 \ &= sum_{d | n} f(d) [frac n d = 1] & mu的定义 \ &= f(n) end{aligned} ]

    然后我们还需要反过来证明右边怎么得到左边:

    [egin{aligned} sum_{d | n} f(d) &= sum_{d | n} sum_{k | d} mu(frac d k) F(k) \ &= sum_{d | n} sum_{k | frac n d} F(d) mu(k) \ &= sum_{d | n} F(d) sum_{k | frac n d} mu(k) \ &= sum_{d | n} F(d) sum_{k | frac n d} [k = 1] \ &= sum_{d | n} F(d) end{aligned} ]

    莫比乌斯反演还有一种扩展:

    [F(n) = sum_{n | k} f(k) Leftrightarrow f(n) = sum_{n | k} mu(frac k n) F(k) ]

    证明:

    证明左推右:

    [egin{aligned} sum_{n | k} mu(frac k n) F(k) &= sum_{n | k} mu(frac k n) sum_{k | l} f(l) \ &= sum_{n | k} sum_{l | frac k n} f(k) mu(l) \ &= sum_{n | k} f(k) [frac k n = 1] \ &= f(n) end{aligned} ]

    右推左:

    [egin{aligned} sum_{n | k} f(k) &= sum_{n | k} sum_{k | l} mu(frac l k) F(l) \ &= sum_{n | k} sum_{l | frac k n} F(k) mu(l) \ &= sum_{n | k} F(k) [frac k n = 1] \ &= F(n) end{aligned} ]

    证毕.

    积性函数

    定义

    (f(x))是一个数论函数, 若(forall a perp b)都有(f(ab) = f(a) f(b)), 则称(f(x))积性函数.

    (f(x))是一个数论函数, 若(forall a, b)都有(f(ab) = f(a)f(b)), 则称(f(x))完全积性函数.

    常见的积性函数

    除数函数: (sigma_k(n))表示所有约数的(k)次幂之和.

    Euler函数: (phi(n))表示不超过(n)且与(n)互质的正整数个数.

    Mobius函数: 就是前文讲述的(mu).

    常见的完全积性函数

    幂函数: (Id_k(n) = n^k). 特别地, 我们令(Id(n) = 1).

    单位函数:

    [epsilon(n) = egin{cases} 1 & n = 1\ 0 & n > 1 end{cases} ]

    线性筛

    线性筛是计算积性函数的常用方法, 可以(O(n))计算出2~n的最小质因子及其次数, 利用这些信息对前(n)项的数值完成递推.

    : 计算前(n)个Euler函数

    首先, Euler函数的计算公式如下:

    [phi(n) = n prod_{p为n的质因子} frac{p - 1} p ]

    感性的理解是这样的: 假设(m perp n), 则(m)不含有(n)的任意质因子, 因此我们通过(frac{p - 1}p)将含有(p)这个质因子的所有数筛掉即可. 又由于质数两两互质, 因此不会出现筛重复的情况.

    至于为什么Euler函数是积性函数, 通过公式显而易见.

    考虑如何用线性筛求(phi(1) cdots phi(n)): 假设我们已经求出了(phi(1) cdots phi(n - 1)), 且(p)(n)的最小质因子. 我们令(n' = frac n p), 则分以下两种情况讨论:

    • (p | n'), 则(n')含有(n)中所有质因子, 因此(为的质因子为质因子phi(n) = n prod_{p为n的质因子} frac{p - 1} p = p imes n' prod_{p为n'质因子}frac {p - 1} p = p imes phi(n - 1)).
    • (p mid n'), 则由于(phi)为积性函数, 因而(phi(n) = phi(p) imes phi(n') = (p - 1) phi(n')).

    因而我们只要通过线性筛得到每个数的最小质因子即可.

    下面的代码可以线性求所有常见积性函数

    /*
    minDivisor 表示最小质因子^其次方数
    minDivisorDegree 最小质因子次数
    mu
    phi
    sgm[0] sigma_0函数
    sgm[1] sigma_1函数
    */
    
    #include <cstdio>
    #include <cstring>
    
    const int N = (int)1e5;
    typedef int arr[N + 7];
    int tot;
    arr isNotPrime, prm, minDivisor, minDivisorDegree, phi, mu, sgm[2];
    inline void initialize()
    {
        memset(isNotPrime, 0, sizeof(isNotPrime)); tot = 0;
        mu[1] = 1; minDivisor[1] = minDivisorDegree[1] = -1; phi[1] = 0; sgm[0][1] = sgm[1][1] = 1;
        for (int i = 2; i <= N; ++ i)
        {
            if (! isNotPrime[i])
            {
                prm[tot ++] = i;
                minDivisor[i] = i;
                minDivisorDegree[i] = 1;
                mu[i] = -1;
                phi[i] = i - 1;
                sgm[0][i] = 2; sgm[1][i] = i + 1;
            }
            for (int j = 0; j < tot && i * prm[j] <= N; ++ j)
            {
                int x = i * prm[j];
                isNotPrime[x] = 1;
                if (i % prm[j])
                {
                    minDivisor[x] = prm[j];
                    minDivisorDegree[x] = 1;
                    mu[x] = - mu[i];
                    phi[x] = (prm[j] - 1) * phi[i];
                    sgm[0][x] = sgm[0][i] << 1;
                    sgm[1][x] = sgm[1][i] * (prm[j] + 1);
                }
                else
                {
                    minDivisor[x] = prm[j] * minDivisor[i];
                    minDivisorDegree[x] = minDivisorDegree[i] + 1;
                    mu[x] = 0;
                    phi[x] = prm[j] * phi[i];
                    sgm[0][x] = sgm[0][i / minDivisor[i]] * (minDivisorDegree[x] + 1);
                    sgm[1][x] = sgm[1][i / minDivisor[i]] * minDivisor[x] + sgm[1][i];
                }
            }
        }
    }
    int main()
    {
        initialize();
    }
    

    Dirichlet卷积

    我们定义两个数论函数(f(x)), (g(x))的Dirichlet卷积为

    [(f imes g)(n) = sum_{d | n} f(d) g(frac n d) ]

    Dirichlet卷积的运算性质:

    • 交换律: (f imes g = g imes f).
    • 结合律: (f imes g imes h = f imes (g imes h)).
    • 分配律: (f imes (g + h) = f imes g + f imes h).
    • 单位元: (f imes epsilon = f).
    • 封闭性: 假如(f), (g)均为积性函数, 则(f imes g)也是积性函数.

    主要形式

    (f(n))是一个数论函数, 我们需要计算(F(n) = sum_{i = 1}^n f(i)).

    我们取另一个函数(g), 则有

    [egin{aligned} sum_{k = 1}^n (f imes g) (k) &= sum_{k = 1}^n sum_{d | k} f(frac k d) g(d) \ &= sum_{k = 1}^n sum_{j = 1}^{lfloor frac n k floor } f(j) g(k) \ &= sum_{k = 1}^n g(k) F( lfloor frac n k floor ) end{aligned} ]

    因此

    [g(1) F(n) = sum_{k = 1}^n (f imes g) (k) - sum_{k = 2}^n g(k) F( lfloor frac n k floor ) ]

    假如我们可以(O(1))求出(sum_{k = 1}^n (f imes g) (k))以及(sum_{k =1}^n g(k)), 则我们的主要时间复杂度在于递归计算(F(lfloor frac n k floor)). 递归计算每一个(F(lfloor frac n k floor)), 并进行记忆化.

    对于一个(n), 考虑(lfloor frac n k floor)有多少个值:

    • (1 le k le sqrt{n}), 最多(sqrt{n})个值.
    • (sqrt n < k le n), 则(lfloor frac n k floor le sqrt n), 因而最多(sqrt n)个值.

    因此对于每一个(n), 在计算(F(n))时我们要作(O(sqrt n))次递归运算.

    考虑

    [lfloor frac{lfloor frac n a floor} b floor = lfloor frac n {ab} floor ]

    因此对于某个(n), 在计算(F(n))时, 衍生出的所有需要计算的不同(F(n'))个数仍然为(lfloor frac n k floor)的不同个数个, 即(O(sqrt n))个. 记忆化递归即可.

    时间复杂度的计算有一点麻烦:

    我们把(lfloor frac n k floor)分为两部分来看:

    1. (k le sqrt{n}), 我们假设每个(lfloor frac n k floor)都是不同的, 则这一部分的计算次数可以近似地看作是

    [int_0^{n^{frac 1 2}} sqrt{frac n x} dx = 2 imes n^{frac 3 4} ]

    ​ 因此时间复杂度不超过(O(n^frac 3 4))

    1. (k > sqrt{n}), 则有(lfloor frac n k floor le sqrt{n}). 我们假设这(sqrt{n})个值都出现一次, 则计算次数可以近似地看作是

    2. [int_0^{n^frac 1 2} sqrt{x} dx = frac 2 3 n^{frac 3 4} ]

      因此时间复杂度不超过(O(n^frac 3 4))

    因此总时间复杂度为(O(n^frac 3 4)). 当然, 注意到上面的两个"假设", 这注定了计算出的时间复杂度上界是较为宽松的.

    还没完~~

    我们还可以通过预处理前面一部分的(F)值加快速度. 我们线性预处理前(n^{frac 2 3})(F)值, 剩下的通过记忆化搜索来实现. 这样一来, 我们就只需要计算(lfloor frac n k floor)(k le n^frac 1 3)的部分, 最大计算次数可以近似地看作是

    [int_0^{n^frac 1 3} sqrt{frac n x} dx = 2 imes n^frac 2 3 ]

    时间复杂度: (O(n^frac 2 3)).

    总结: 我们通过把(F(n) = sum_{i = 1}^n f(i))转化为(g(1) F(n) = sum_{k = 1}^n (f imes g) (k) - sum_{k = 2}^n g(k) F( lfloor frac n k floor )), 通过构造一个合适的(g), 使得(sum_{k = 1}^n (f imes g) (k))(sum_{k =1}^n g(k))都能快速得到, 从而用预处理前缀 + 记忆化搜索的方法将求前缀和的方法优化到(frac 2 3)次的时间复杂度.

    至于有些资料上说这种求和方法只能用于积性函数, 我不太认可. 实际上, 对于所有能线性预处理出前缀和的函数, 均可能可以采用以上方法; 即便不能线性预处理前缀和, 也可以用(O(n^frac 3 4))的方法优化时间复杂度.

    应用

    理论部分讲完了, 当然就到应用部分啦

    SDOI 2015 约数个数和

    Description:

    (T le 5 imes 10^4)组询问, 每组询问给定(n)(m), 请你求出

    [sum_{i = 1}^n sum_{j = 1}^m sigma_0 (ij) ]

    Solution:

    先给出一个结论:

    [sigma_0(ij) = sum_{a | i} sum_{b | j} [gcd(a, b) = 1] ]

    证明: 我们令(i = p_1^{a_1} p_2^{a_2} cdots), (j = p_1^{b_1} p_2^{b_2} cdots), (d | ij)(d = p_1^{c_1} p_2^{c_2} cdots), 则(c_n le a_n + b_n).

    考虑如何不重复地统计每一个(d): 令(c_n = A_n + B_n), 其中(A_n)(B_n)分别为(i)(j)(c_n)的贡献, 则我们要求

    [egin{cases} B_n = 0 & A_n < a_n \ B_n ge 0 & A_n = a_n end{cases} ]

    这样一来, (c_n)的表示形式就变成唯一的了, 因而不会被重复统计. 我们再考虑如何统计这样的(A_n)(B_n): 我们令(A_n' = a_n - A_n), 则约束条件变为

    [egin{cases} B_n = 0 & A_n' e 0 \ B_n ge 0 & A_n' = 0 end{cases} ]

    等价于(gcd(A_n', B_n) = 1).

    因此得证.

    好吧, 假如看不懂上面的这一些证明, 就这么想吧: (i)表示(a)中不取多少, (j)表示(b)中取多少, 只要保证(gcd(a, b) = 1), 就不会重复统计.

    因此我们考虑原题的式子

    [egin{aligned} sum_{i = 1}^n sum_{j = 1}^m sigma_0(ij) &= sum_{i = 1}^n sum_{j = 1}^m sum_{a | i} sum_{b | j} [gcd(a, b) = 1] \ &= sum_{i = 1}^n sum_{j = 1}^m sum_{a | i} sum_{b | j} sum_{d | gcd(a, b)} mu(d) \ &= sum_{i = 1}^n sum_{j = 1}^m sum_{d | gcd(i, j)} mu(d) sigma_0(frac i d) sigma_0(frac j d) \ &= sum_{d = 1}^n sum_{i = 1}^{lfloor frac n d floor} sum_{j = 1}^{lfloor frac m d floor} mu(d) sigma_0(i) sigma_1(j) \ &= sum_{d = 1}^n mu(d) sum_{i = 1}^{lfloor frac n d floor} sigma_0(i) sum_{j = 1}^{lfloor frac m d floor} sigma_0(j) end{aligned} ]

    分块处理后半部分即可.

    时间复杂度: 预处理(O(n)), 单次询问(O(n^frac 1 2))

    #include <cstdio>
    #include <cctype>
    #include <cstring>
    #include <algorithm>
    
    using namespace std;
    namespace Zeonfai
    {
    	inline int getInt()
    	{
    		int a = 0, sgn = 1; char c;
    		while (! isdigit(c = getchar())) if (c == '-') sgn *= -1;
    		while (isdigit(c)) a = a * 10 + c - '0', c = getchar();
    		return a * sgn;
    	}
    }
    const int N = (int)5e4, MOD = (int)1e9;
    typedef int arr[N + 7];
    typedef long long Larr[N + 7];
    int tot;
    arr isNotPrime, prm, mu, minDivisor, minDivisorDegree, sgm;
    Larr a, b, c;
    inline void initialize()
    {
    	memset(isNotPrime, 0, sizeof(isNotPrime));
    	tot = 0;
    	sgm[1] = mu[1] = 1;
    	for (int i = 2; i <= N; ++ i)
    	{
    		if (! isNotPrime[i])
    		{
    			prm[tot ++] = i;
    			mu[i] = -1;
    			minDivisor[i] = i;
    			minDivisorDegree[i] = 1;
    			sgm[i] = 2;
    		}
    		for (int j = 0; j < tot && i * prm[j] <= N; ++ j)
    		{
    			int x = i * prm[j]; isNotPrime[x] = 1;
    			if (i % prm[j])
    			{
    				mu[x] = - mu[i];
    				minDivisor[x] = prm[j];
    				minDivisorDegree[x] = 1;
    				sgm[x] = sgm[i] * 2;
    			}
    			else
    			{
    				mu[x] = 0;
    				minDivisor[x] = minDivisor[i] * prm[j];
    				minDivisorDegree[x] = minDivisorDegree[i] + 1;
    				sgm[x] = sgm[i / minDivisor[i]] * (minDivisorDegree[x] + 1);
    			}
    		}
    	}
    	a[0] = b[0] = c[0] = 0;
    	for (int i = 1; i <= N; ++ i) a[i] = a[i - 1] + sgm[i], b[i] = a[i] * a[i], c[i] = c[i - 1] + mu[i];
    }
    int main()
    {
    	using namespace Zeonfai;
    	initialize();
    	int T = getInt();
    	for (int cs = 0; cs < T; ++ cs)
    	{
    		int n = getInt(), m = getInt();
    		long long ans = 0;
    		int L = 1;
    		while (L <= min(n, m))
    		{
    			int R = min(n / (n / L), m / (m / L));
    			ans = ans + a[n / L] * a[m / L] * (c[R] - c[L - 1]);
    			L = R + 1;
    		}
    		printf("%lld
    ", ans);
    	}
    }
    

    BZOJ 4176 Lucas的数论

    Description: 给定正整数(n le 10^9), 要你求

    [sum_{i = 1}^n sum_{j = 1}^n sigma_0(ij) ]

    Solution: 乍一看这题跟上一题真的非常相像... 所以我们就照搬上一题的公式吧

    [egin{aligned} sum_{i = 1}^n sum_{j = 1}^n sigma_0(ij) &= sum_{d = 1}^n mu(d) left( sum_{k = 1}^{lfloor frac n d floor} sigma_0(k) ight)^2 end{aligned} ]

    我们令

    [s(n) = sum_{k = 1}^n sigma_0(k) ]

    [ans = sum_{d = 1}^n mu(d) s^2(lfloor frac n d floor) ]

    注意到(n)的范围比较大, 考虑怎么处理(mu)的前缀和以及(s)值.

    考虑怎么求(s(n)):

    [egin{aligned} s(n) &= sum_{k = 1}^n sigma_0(k) \ &= sum_{k = 1} sum_{d | k} \ &= sum_{d = 1}^n lfloor frac n d floor end{aligned} ]

    按照(lfloor frac n d floor)分块即可.

    再考虑怎么求(sum_{k = 1}^n mu(k)): 按照杜教筛的一般形式

    [F(n) = sum_{k = 1}^n (mu imes I) (k) - sum_{k = 2}^n F(lfloor frac n k floor) g(k) ]

    我们令(t(n) = sum_{k = 1}^n mu(k)), 有

    [t(n) = left( sum_{k = 1}^n epsilon(k) ight) - sum_{d = 2}^n t(lfloor frac n d floor) ]

    预处理前缀和 + 记忆化 + 递归即可.

    时间复杂度: 计算(t(n))(O(n^frac 2 3)), 计算(s(n))(O(n^frac 3 4)), 因此总时间复杂度为(O(n^frac 3 4))

    #include <cstdio>
    #include <cstring>
    #include <tr1/unordered_map>
    #include <algorithm>
    #include <cmath>
    
    using namespace std;
    using namespace std::tr1;
    typedef long long LL;
    const int BND = (int)1e6, MOD = (int)1e9 + 7;
    LL n;
    unordered_map<int, int> mp;
    inline void initialize() 
    {
    	static int isNotPrime[BND + 7], prm[BND + 7], mu[BND + 7];
    	memset(isNotPrime, 0, sizeof isNotPrime);
    	int tot = 0; mu[1] = 1;
    	int bnd = round(pow(n, (double)2 / 3));
    	for (int i = 2; i <= bnd; ++ i)
    	{
    		if (! isNotPrime[i])
    		{
    			mu[i] = -1;
    			prm[tot ++] = i;
    		}
    		for (int j = 0; j < tot && i * prm[j] <= BND; ++ j)
    		{
    			isNotPrime[i * prm[j]] = 1;
    			if (i % prm[j] == 0)
    			{
    				mu[i * prm[j]] = 0;
    				break;
    			}
    			mu[i * prm[j]] = - mu[i];
    		}
    	}
    	int sum = 0; mp.clear();
    	for (int i = 1; i <= bnd; ++ i) mp[i] = (sum = sum + mu[i]);
    }
    inline int power(LL a) { return a * a % MOD; }
    inline LL s(int n)
    {
    	LL res = 0;
    	for (int i = 1; i <= n; ++ i)
    	{
    		LL L = i, R = n / (n / i);
    		res = (res + (n / L) * (R - L + 1)) % MOD;
    		i = R;
    	}
    	return res;
    }
    inline LL t(int n)
    {
    	if (n == 0) return 0;
    	if (mp.find(n) != mp.end()) return mp[n];
    	LL res = 1;
    	for (int i = 2; i <= n; ++ i)
    	{
    		LL L = i, R = n / (n / i);
    		res = (res - t(n / L) * (R - L + 1) % MOD + MOD) % MOD;
    		i = R;
    	}
    	return mp[n] = res;
    }
    int main()
    {
    	scanf("%lld", &n);
    	initialize();
    	LL ans = 0;
    	for (int i = 1; i <= n; ++ i)
    	{
    		LL L = i, R = n / (n / i);
    		ans = (ans + (t(R) - t(L - 1) + MOD) * power(s(n / L))) % MOD;
    		i = R;
    	}
    	printf("%lld
    ", ans);
    }
    
  • 相关阅读:
    hbase scan超时问题
    hadoop的shuffle和排序
    MapReduce作业的调度
    hadoop hdfs问题集锦
    JVM--双亲委派机制
    springboot快速搭建
    CircleView
    TabHost实现底部导航栏
    GridView的stretchMode属性
    Android直连SQL Server数据库
  • 原文地址:https://www.cnblogs.com/ZeonfaiHo/p/7630580.html
Copyright © 2011-2022 走看看